Khi nói tới những nỗi ám ảnh xuất phát từ niềm tin vô điều khiếu nại, người ta sẽ ko còn cần thiết tính hợp lý của nó nữa.
Ngày còn nhỏ, có người nào đấy đang nói với tôi rằng để quạt quá sắp mặt sẽ gây nguy hiểm cho sức mạnh, và tôi đang tin điều đấy một phương pháp vô điều khiếu nại tựa như mọi đứa trẻ em. Suốt 20 năm, tôi đang nghĩ ba mẹ chính là người đang cho tôi niềm tin đấy.
Nhưng Những năm gần đây lúc tôi hỏi lại họ, cả tía và u đều ko hiểu tôi đang nhắc đến tới chuyện gì. “Bố không hề tin vào chuyện đó [rằng gió có thể khiến người ta bị ốm]“, ông nói. Còn u cũng ko phải là người đang vận chuyển quạt của tôi ra xa nệm để đêm ngủ tôi ko bị ốm.
Vậy nếu ko phải ba mẹ tôi, thì người nào đang làm cho tôi tin vào chuyện trúng gió?
Dự trù tuyệt nhất của tôi tại thời khắc này là người trông trẻ em. Nhưng điều đấy ko cần thiết. Vấn đề là niềm tin về chuyện gió làm cho người ta bị ốm đang được cài vào đầu tôi nhưng ko dựa trên ngẫu nhiên một chứng cứ xác thực nào. Nó chỉ đơn thuần mắc kẹt trong trực quan và tư tưởng thời thơ ấu của tôi.
Ngay cả hiện thời, lúc đang biết chuyện trúng gió thực ra ko có thật, tôi vẫn tự hỏi: Vậy niềm tin đấy đang tính từ lúc đâu? Ngày nay vẫn có nhiều người tin vào chuyện đấy, thì hẳn nó phải có một khởi điểm, có đúng vậy ko?
Người ta nói gió có thể làm thịt chết khách tham quan
Trên thực tiễn, trúng gió hay ốm do gió là một mẩu truyện xuất hiện trong nhiều nền văn hóa, ko chỉ ở Phương Đông. Trong cuốn “Địa lý của bệnh điên“, tác giả Frank Bures cho biết thêm một văn phiên bản y khoa xuất hiện từ thời cổ điển ở Trung Quốc đang nhắc đến tới trúng phong hay trúng gió. Gió độc được những lương y Trung Quốc liệt vào một trong những trong mỗi nguyên nhân tạo nên dịch điên hoặc triệu chứng thiểu năng.
Những đổi thay thể về niềm tin này vẫn tồn tại cho tới tận thời buổi này. Ví dụ ở Ý, người ta đeo khăn quàng cổ để che chở bản thân khỏi dịch colpo d’aria (trúng gió). Và ở Cùng hòa Séc, một vài người kinh hoàng gió từ máy điều hòa và tủ lạnh lẽo. Họ tin rằng chúng tạo nên dịch thấp khớp và nhiều vấn đề sức mạnh khác.
Nếu khách tham quan sống ở Mỹ, lời khuyên răn thường xuyên thấy nhưng mọi người thường xuyên nhắc nhau là không nên rời khỏi ngoài trời lúc tóc còn ướt – khách tham quan có thể cũng trở nên trúng gió lạnh lẽo. Toàn bộ chỉ đơn thuần là một niềm tin rộng rãi được truyền miệng, chứ không nhiều được phụ tá vì chứng cứ hợp lý.
Nhưng có lẽ, sự phi hợp lý nhất của nỗi ám ảnh trúng gió là thứ nhưng khách tham quan sẽ tìm thấy ở Hàn Quốc, nơi mọi người gọi nó bằng một mẫu tên rất kêu: gió quạt làm thịt người hay mẫu chết do quạt máy. Niềm tin của người Hàn Quốc là: gió quạt trong phòng kín thực sự có thể làm cho khách tham quan bị ngạt thở.
Nỗi lo kinh hoàng quạt máy ở Hàn Quốc nhường nhịn như đang bắt Power từ thời điểm năm 1927, lúc một mẩu truyện có tên “Tác hại kỳ lạ từ quạt điện” được in trên tờ nhật trình Jungoe Ilbo. Nội dung bài viết này chú ý fan hâm mộ rằng quạt máy, ngày đấy còn là một khoa học thế hệ tạo ra những luồng gió nhân tạo, có thể làm cho người ta bị mỏi mệt, buồn ói, liệt mặt và ngoài ra ngạt thở.
Giả thuyết nhưng tác giả đưa ra là quạt sẽ gom toàn bộ khí carbon dioxide nhưng khách tham quan thở ra rồi thổi lại vào chính mặt của khách tham quan. Do đấy, người tiêu dùng quạt máy trong phòng kín có thể chết ngạt.
Bẵng đi một thời kì, tới những năm 1970, tin báo Hàn Quốc lại đưa tin về một người đàn ông chết trong phòng kín. Cả cửa ra vào và cửa sổ của căn phòng đều đóng làm cho cảnh sát ko tìm ra được nguyên nhân mẫu chết, chỉ có nhì chiếc quạt máy trong phòng vẫn tồn tại đang làm việc.
Bures cho biết thêm có lẽ huyền thoại về mẫu chết từ gió quạt ở Hàn Quốc đang bùng nổ thêm khi đó. Nhiều mẩu truyện về những ca tử vong gắn với chiếc quạt đang bật thường xuyên xuyên xuất hiện trên thông tin, đặc trưng là vào ngày hè.
Hội triệu chứng văn hóa và hiệu ứng nocebo
“Đó là cách mà những lời đồn thổi kiểu này phát triển”, Bures nói. “Bạn không nhất thiết phải chứng minh rằng gió đã giết người, bởi theo một cách nào đó thì khoa học trở nên không quan trọng, mọi người đều đã tin cái chết đó là do gió quạt gây ra”.
Một trong những ý kiến còn cho rằng chuyện gió quạt làm thịt người đang được chính phủ Hàn Quốc tuyên truyền mạnh vào những năm 1970, lúc tổ quốc phải đương đầu với cuộc xịn hoảng tích điện và cần tiết kiệm ngân sách và chi phí điện.
Nhưng như Bures nói xuất xứ ví dụ của niềm tin này rưa rứa mọi lời đồn thổi đại truyền miệng khác là rất không dễ xác định. Cũng chính vì vậy nhưng ở hiện nay, mẩu truyện tính từ lúc đâu ko còn quá cần thiết.
Trong một niềm tin mang tính chất truyền miệng, điều cần thiết hơn là người ta tin nhau, chứ ko phải tin vào lời giảng giải hợp lý hay nơi nhưng niềm tin đó khởi đầu.
Bures gọi nó bằng một cụm từ là “hội chứng văn hóa“. Ông giảng giải: “Cách duy nhất một niềm tin như vậy có thể lan truyền là mọi người tin vào nguyên nhân của nó. Nếu bạn tin rằng gió có thể gây ra tác hại, hoặc những rủi ro về sức khỏe liên quan đến quạt điện, thì niềm tin đó sẽ có thể lây lan. Ngược lại không ai tin điều đó, thì niềm tin đó sẽ không thể lan rộng”.
Ví dụ như nhiều người Hàn Quốc rất tin vào những mẫu chết tạo nên vì gió quạt, nhưng niềm tin đấy chỉ khu trú trong nền văn hóa của họ, bị giới hạn vì tiếng nói Hàn Quốc, những tờ báo viết lách bằng giờ Hàn và những người Hàn thì thầm cùng nhau.
Tại ngoài Hàn Quốc, mọi người ở các vương quốc khác có thể ko ưa chuộng hoặc ko tin vào chuyện gió quạt có thể làm thịt người.
Nhưng trái lại, họ cũng có thể có những niềm tin sai lệch khác. Ví dụ như nhiều người Mỹ trông lên các vệt tương đối nước nhưng phi cơ để lại trên bầu trời và cho rằng đấy là chính phủ đang rải độc vào khí quyển trong một thuyết mưu mô gọi là “chemtrail“.
Tựu chung lại, những mối dọa nạt và bóng ma của chúng có thể rất không giống nhau thân các nền văn hóa, và không giống nhau từ vương quốc này thanh lịch vương quốc khác. Nhưng một điểm chung giảng giải vì sao chúng tồn tại đều là từ niềm tin quyết liệt của người dân vào chúng, trong cả lúc những niềm tin này là vô căn cứ.
Như trong cuốn sách của tớ, Bures cho biết thêm phiên bản thân những niềm tin vô căn cứ cũng có sức khỏe và nó nối tiếp củng cố chính vì sự tồn tại vô căn cứ của nó. “Một số hội chứng văn hóa nhất định có thể trở thành ‘sự thực’ bởi niềm tin của chúng ta vào chúng – trong một hiện tượng được gọi là hiệu ứng nocebo“, Bures viết lách.
“Hiệu ứng nocebo xảy ra khi những kỳ vọng tiêu cực có thể bắt đầu một chuỗi các sự kiện có hại, mà cuối cùng sẽ hoàn thành những kỳ vọng đó, biến chúng thành hiện thực”.
“Lấy ví dụ như khi bạn đọc các tác dụng phụ của một loại thuốc, bạn có nhiều khả năng gặp phải những tác dụng phụ đó. Trong một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, các nhà nghiên cứu sẽ cảnh báo mọi người về tác dụng phụ của một loại thuốc hoặc phương pháp điều trị, và những người trong nhóm dùng giả dược đôi khi sẽ phải bỏ dở thử nghiệm vì tác dụng phụ họ trải nghiệm quá nghiêm trọng”.
Hiện giờ, hãy trở lại với niềm tin dân gian về trúng gió hay cảm gió. Nếu khách tham quan được người nào đấy bảo rằng ở ngoài kia có gió độc và khách tham quan có thể thấy mỏi mệt, bị nóng, nhức đầu, sôi bụng, buồn ói, mệt mỏi tay chân lúc bị trúng gió, và nếu khách tham quan tin vào nó, khách tham quan nhiều năng lực sẽ trải nghiệm những biểu hiện này.
Đấy là vì hồ hết các biểu hiện được mô tả trong trúng gió cũng trùng với những biểu hiện hay bắt gặp nhất của hiệu ứng nocebo. Và lúc khách tham quan đang tin rằng bản thân bị trúng gió và gió có thể làm hại thật, khách tham quan sẽ lại lan truyền niềm tin đấy cho tất cả những người khác.
Đấy chính là phương pháp nhưng niềm tin và nỗi ám ảnh trúng gió của chúng ta sinh hoạt. Toàn bộ chỉ xuất phát từ niềm tin tiêu cực của khách tham quan, và của cả xã hội vào những cơn gió nhưng thôi.