Ngoài phương pháp xưng hô cấp bậc trong mái ấm gia đình thời nay, xin trình làng thêm phương pháp gọi xưa từ thời phong kiến, do thực trạng lịch sử vẻ vang, rất nhiều gì cũng Chịu tác động vì Trung Hoa. Phần to cấp bậc ở đây trích từ sách Nhật dụng thường xuyên đàm của Phạm Đình Hổ (1768-1839), loại tự điển giảng giải chữ Hán bằng chữ Nôm, vì thế Công ty Đà Nẵng Discovery liệt kê kèm theo chữ Nôm để quý mùi vị tiện tra cứu vớt lúc cần. Nếu lấy bạn dạng thân bản thân (tôi) làm chuẩn chỉnh thì những thời kỳ trong mái ấm gia đình sẽ sở hữu cấp bậc như sau:
– Kị (忌): đời thứ 4 trên bản thân là đời kị (coi ảnh dưới): kị ông/kị bà. Nếu sử dụng từ Hán Việt thì cao tổ phụ là ông kị, cao tổ mẫu là bà kị. Tại miền Nam, phương pháp gọi sơ (初) ứng với kị. Sơ là phụ vương u của ông bà cố (ông sơ, bà sơ). Tổ tiên là ông bà những đời trước.
Đời thứ tư trên bản thân là đời kị
Nhật dụng thường xuyên đàm
– Cụ (具): đời thứ cha trên bản thân là đời cụ (cụ ông/cụ bà), còn gọi là “cố”(故/固), tức phụ vương u của ông bà bản thân (ông cố/bà cố). Nếu sử dụng từ Hán Việt thì tằng tổ phụ là ông cụ, tằng tổ mẫu là bà cụ, tằng bá phụ là ông cụ chưng, tằng bá mẫu là bà cụ chưng, tằng thúc phụ là ông cụ chú, tằng thúc mẫu là bà cụ thím, tằng cô là bà cụ cô; tằng điệt (chắt) gọi bản thân là cụ chú, cụ chưng; tằng điệt phụ (chắt dâu) gọi bản thân cụ chú, cụ chưng; tằng điệt nữ (chắt gái) gọi bản thân cụ chú, cụ chưng.
– Ông (翁) bà: đời thứ nhì trên bản thân là ông và bà. Nếu sử dụng từ Hán Việt thì tổ là ông; tổ bá phụ là ông chưng; thúc phụ là ông chú; điệt tôn (con cháu) gọi bản thân là ông chú, ông chưng; điệt tôn phụ (con cháu dâu) gọi bản thân ông chú, ông chưng; điệt tôn nữ (con cháu gái) gọi bản thân là ông chú, ông chưng; ngoại tổ phụ là tổ ông ngoại; ngoại thái cữu là ông vợ; thân gia ông là ông nhà sui gia; tôn thái ông là cha tôn ông thầy; tôn thái mẫu là u ông thầy.
Trong mái ấm gia đình người Việt sở hữu 3 thời kỳ sống chung nhà (bao hàm ông bà, phụ vương u, con cái dòng) thì gọi là “tam đại đồng đường”, nếu 4 thời kỳ sống chung thì gọi là “tứ đại đồng đường”, 5 thời kỳ là “ngũ đại đồng đường”.
SHUTTERSTOCK
– Thân phụ (吒): đời thứ nhất trên bản thân là phụ vương. Cấp bậc theo từ Hán Việt như sau: thân phụ là phương pháp con cái gọi phụ vương; thân phụ, sinh phụ là phụ vương ruột; kế phụ là phụ vương ghẻ, phụ vương kế; nghĩa phụ, chăm sóc phụ là phụ vương nuôi; nghĩa phụ cũng là phụ vương đỡ đầu; cố phụ là phụ vương chết chưa chôn; hiển khảo là phụ vương chết đang chôn; tiên phụ là phụ vương chết đang lâu; thứ mẫu là hầu của phụ vương; bá phụ là chưng (anh phụ vương); thúc phụ là chú (em phụ vương); cô là cô (bà mẹ với phụ vương); ngoại cữu là phụ vương vợ; chấp bá là hành khách phụ vương (cũng là phụ vương của hành khách bản thân); canh bá là hành khách đồng tuế với phụ vương hoặc phụ vương hành khách đồng tuế của tôi; niên bá là hành khách đồng khoa của phụ vương hoặc phụ vương hành khách đồng khoa của tôi; quyến điệt là phương pháp bản thân xưng hô với hành khách phụ vương, hoặc phụ vương của hành khách bản thân; nhân quyến điệt là phương pháp bản thân xưng hô với phụ vương ông chồng, chị vợ, phụ vương vợ, anh vợ; cữu là phụ vương ông chồng.
Tổ mẫu là bà
Nhật dụng thường xuyên đàm
Trong mái ấm gia đình: U (媄): đời thứ nhất trên bản thân là u. Phương pháp xưng hô Hán Việt như sau: tuy nhiên thân là phụ vương u; thân mẫu, nội thân là u; mẹ cả là u chính (con cái loại chính và thứ gọi vợ to của phụ vương); thứ mẫu là u thứ (con cái loại chính và thứ gọi vợ to của phụ vương); kế mẫu là u ghẻ; chăm sóc mẫu là u nuôi; ngoại cô là u vợ; nhân bá mẫu là u ông chồng của chị vợ; thân gia thái mẫu là u nhà sui gia; tôn thái mẫu là u ông thầy; gia mẫu là u tôi; lệnh từ là u người; cô là cô, cũng là u ông chồng; cô chương là u ông chồng nàng dâu; giá trị mẫu là u sở hữu ông chồng khác; xuất mẫu là u bị phụ vương từ bỏ; cố mẫu là u chết chưa chôn; hiển tỉ là u chết đang chôn; tiên mẫu là bà mẹ đang chết. (Còn tiếp)